Leidsedwarstuin

De Leidsebuurt is met haar souvenirwinkels, horecaondernemingen en clubs een bruisend deel van het Amsterdamse stadscentrum. Maar bruising brengt overlast met zich mee, en de toename van horeca en vakantieverhuur vreet aan vrije ruimte voor bewoners van het gebied. De Leidsedwarstuin, een speeltuin in de Lange Leidsedwarsstraat, verzet zich hiertegen. Buurtbewoners hebben zich sinds de jaren zestig over het erf ontfermd om de leefbaarheid van de buurt te waarborgen. Maar hoe doen zij dat en waar lopen ze nu, vijftig jaar later, tegenaan?

Nicole Römer 

najaar 2021

Met de terugkeer van toeristen na een anderhalf jaar aan reisrestricties voelt de Leidsebuurt weer als vanouds. Mensen lopen zij aan zij in de menigte en in de Lange Leidsedwarsstraat bereiden horeca ondernemingen zich voor op de avonddrukte. Verderop in de straat, op huisnummer 156 is het rustig. Hier staat De Leidsedwarstuin, een speeltuin en ontmoetingsplek voor buurtbewoners. In de speeltuin staat van alles: een glijbaan, klimrek, zandbak en zelfs een trampoline. Er staat een aantal banken en tafels en verlaten stukken speelgoed die straks na school ongetwijfeld in gebruik zullen worden genomen. Kathelijn de Bruijne en Patrick Ernst zijn twee betrokken buurtbewoners en vertellen over dit stuk vrije ruimte en hoe het is ontstaan. 

Bezetting

In de vijftiger jaren bestond Leidsedwarsstraat 156 uit een een betonnen speelplaats. In de jaren zestig werd een plan ontwikkeld om de speelplaats te vervangen door een hotel. ‘Toen is er een bezetting geweest door de buurtbewoners om dat te voorkomen. Dat is dus gelukt en het is door de jaren heen behouden,’ vertelt Kathelijn. In het jaar 2000 werd de tuin opnieuw ingericht, ditmaal rekening houdend met de wensen van kinderen uit de buurt. Die werden uitgenodigd in het Gemeentehuis en met hun inspraak is een speeltuin aangelegd. In 2014 verkeerde de tuin in een onverzorgde staat en werd het initiatief weer opgepakt. Een groep van ongeveer veertig bewoners van zowel de Lange als de Korte Leidsedwarsstraat maakte samen met de Gemeente een plan voor de speeltuin. Een jaar later werd op NL Doet dag van het Oranje Fonds een officiële start gemaakt met de ontwikkeling. Later werd samen met buurtkinderen een grote muurschildering gemaakt door kunstenaar Gerti Bierenbroodspot, die ook in de buurt woont en tijdens de bezetting in de jaren 60 een van de eersten was om zich vast te ketenen aan de boom.

Samenhorigheid

De tuin zoals het er nu bij staat werd officieel op 15 april 2018 geopend. Dat werd gevierd met een groot feest met activiteiten voor zowel kinderen als volwassenen. Sindsdien wordt de tuin onderhouden door een actieve groep buurtbewoners. ‘Het heeft echt gezorgd voor een stuk samenhorigheid,’ vertelt Kathelijn. De buurtbewoners hebben nu een buurtapp waar ze makkelijker contact houden. Ook komen ze samen voor borrels en eetclubs. Bewoners ervaren het als een prettige ontwikkeling. ‘Je zit met z’n allen midden in de stad en hebt de lusten maar ook echt de lasten, zoals de drukte en vandalisme. Daarom is het juist zo fijn om als buurt zoiets te hebben.’ De activiteiten in de tuin weerspiegelen deze samenhorigheid: er worden kinderfeesten georganiseerd, buurtborrels, en in de lente en nazomer wordt de tuin zo af en toe omgetoverd tot openlucht buurtbioscoop.

Beheer en toekomstperspectieven

De grond van De Leidsedwarstuin is nog altijd in handen van de Gemeente, die ook bijdraagt aan onderhoud. Ambtenaren legen de vuilnisbakken en plegen het grootschalig onderhoud. Ook ontvangt De Leidsedwarstuin een kleine subsidie voor planten. De buren betalen de waterrekening zelf, uit giften. Wel gaf de gemeente subsidie vanuit het stadsdeel en Kunst & Cultuur voor de buurtbios en muurschildering.  ‘Verder regelen buurtbewoners alles zelf. We vragen soms tijdens de borrels ook donaties,’ vertelt Patrick. Zo is er bijvoorbeeld geld ingezameld om de trampoline aan te schaffen die nu in de tuin staat. 

Maar ook bij De Leidsedwarstuin zijn er hobbels en tegenslagen. Jongeren komen regelmatig naar de tuin om te blowen en drinken en laten van alles achter. Daarnaast richten ze af en toe ook schade aan; zo zijn er wel eens plantenpotten gesloopt en zijn er brandgaten in de trampoline gemaakt. Van formeel, structureel toezicht vanuit de Gemeente is geen sprake. ‘Wij moeten ze nu zelf wegsturen, maar dat is natuurlijk niet ideaal,’ aldus Patrick. Ook is verkeersveiligheid een zorg. Kinderen lopen vanuit de tuin rechtstreeks de straat op, waar steeds meer koeriers op hoge snelheden langs racen. ‘We willen eigenlijk een drempel of zoiets waardoor het iets veiliger wordt,’ zegt Patrick. Toekomstplannen zijn daarom vooral gestoeld op het willen behouden van de tuin zoals het nu is, en het op een bredere manier kunnen bijdragen aan de leefbaarheid van de buurt door verkeersveiligheid  en toezicht aan te scherpen.

Zoals Kathelijn zelf aangeeft: ‘Het is heel verrassend dat er zo’n mooie plek in het stadscentrum is. Het is heel speciaal, eigenlijk. En dat willen we graag behouden.’

Dit initiatief is te vinden op Facebook en Instagram.

/// Dit is een verhaal van de Initiatievenpers. De Initiatievenpers zoekt, produceert en verspreidt verhalen via kanalen van aangesloten initiatiefnemers om hun impact op de stad te laten zien. Het is een onafhankelijk samenwerkingsverband van Amsterdamse maatschappelijk initiatiefnemers en de gemeente. Meedoen? Neem contact op met Madhavi. \\\